Nền cộng hòa mới được thành lập sớm trở nên bất ổn. Các lãnh đạo cộng hòa bất đồng nhau, lại bất lực đối phó với cuộc chiến ở Tây Ban Nha, những cuộc khởi nghĩa của nhân dân Hồi giáo ở Maroc. Lợi dụng thời cơ, người bảo hoàng vây cánh Carlos ra sức chống phá, chiếm Catalunya và Basque. Năm 1872, chiến tranh Carlos lần thứ ba bùng nổ. Các đại biểu phe bảo thủ trong chính phủ cộng hòa, dẫn đầu là Canovas del Castillo quyết định phò tá nhà Bourbon trung hưng, lập Alfonso XII làm vua.

Tháng 6 năm 1870, Canovas thuyết phục nữ vương Isabel nhường ngôi cho Alfonso, như đã nêu ở phần trên. Cánovas chưa gọi Alfonso về vội, mà muốn đứng ra lo việc giáo dục vị vua tương lai. Canovas gửi Alfonso đến học Cao đẳng Quân sự Hoàng gia, Sandhurst ở Anh Quốc, tại đây Alfonso được hiểu biết về nền quân chủ lập hiến.

Ngày 1 tháng 12 năm 1874, để đáp lại lời chúc mừng sinh nhật từ những người ủng hộ, Alfonso ban bố Tuyên ngôn Sandhurst, đặt nền tảng về ý thức hệ cho cuộc trung hưng nhà Bourbon. Ngày 29 tháng 12 năm 1874 xảy ra cuộc đảo chính của chuẩn tướng Martínez Campos, người từ lâu đã làm việc ít nhiều công khai vì lợi ích của nhà vua. Campos dẫn một số tiểu đoàn vào Sagunto, chiêu dụ binh sĩ cộng hòa, rồi tiến vào Valencia dưới danh nghĩa nhà vua. Chính phủ cộng hòa sụp đổ, quyền lực chuyển giao cho Antonio Cánovas.[2] Canovas làm thủ tướng; tháng 1 năm 1874, Alfonso về Madrid, khi đi qua Barcelona và Valencia được nhân dân chào đón nồng nhiệt. Ông được tấn phong Quốc vương trước quốc hội.

Dưới triều đại mình, Alfonso chú tâm vào việc củng cố nền quân chủ và ổn định chính quyền, khắc phục hậu quả của những cuộc đấu đá nội bộ thời trước. Nhờ đó ông được đặt biệt danh là "Người kiến tạo hòa bình" (el Pacificador). Ông đã phê chuẩn hiến pháp mới năm 1876; cùng năm này, chính phủ phát động tổng tấn công đánh phe Carlos, đứng đầu là Carlos, công tước xứ Madrid. Trong chiến dịch này, nhà vua đích thân ra quan sát trận tuyến. Quân chính phủ do các tướng Martínez-Campos và Jenaro Quesada chỉ huy đã đánh bại hoàn toàn phe Carlos. Năm 1878, hòa ước Zanjón được ký kết, tạm chấm dứt cuộc chiến tranh ở Tây Ban Nha.

Năm 1878 và 1879, vua Alfonso hai lần bị người theo chủ nghĩa vô chính phủ ám sát, nhưng ông thoát chết.

Alfonso XII có chuyến thăm chính thức tới Bỉ, Áo, Đức và Pháp năm 1883. Tại Đức, ông nhận chức đại tá danh dự một trung đoàn đồn trú Alsace – vùng đất mà Đức vừa chiếm từ tay Pháp năm 1871. Động thái này đã khiến nhà vua bị dân Paris phản ứng tiêu cực khi ông sang thăm Pháp.

Thời Alfonso đã xảy ra tranh chấp chủ quyền quần đảo Caroline (Thái Bình Dương) giữa Tây Ban Nha và Đức. Xung đột chấm dứt với thỏa thuận năm 1885 công nhận chủ quyền của Tây Ban Nha đối với quần đảo Caroline; tuy nhiên, Tây Ban Nha phải nhượng quần đảo Marshalls và cho phép Đức lập căn cứ hải quân trên quần đảo Caroline.

Theo nhận xét của Từ điển Bách khoa Anh, Alfonso XII là vị vua nhân từ, được nhân dân mến mộ vì liều mình đi thăm các quận bị dịch tả hoành hành và động đất tàn phá năm 1885. Ông cũng rất giỏi xử sự với quan chức và không để mình làm công cụ cho bất kỳ một đảng phái nào. Trong thời trị vì ngắn ngủ của ông, Tây Ban Nha và các thuộc địa đều yên ổn, nền tài chính trôi chảy và hệ thống hành chính vững chắc giúp Tây Ban Nha vượt qua cuộc chiến tranh đầy thảm họa với Hoa Kỳ năm 1898 mà không gặp nguy cơ cách mạng.[2]